Pierwsze wzmianki dotyczące uprawy buraków sięgają starożytności.
Dopiero pod koniec XVIII wieku, za sprawą sacharozy zawartej w nich stały się bardzo popularne. W Polsce pierwsze informacje na temat buraków sięgają XIV wieku, ale dopiero w XVI stały się bardziej rozpropagowane. Obecnie Polska jest europejskim liderem w jego uprawie. A buraki w naszej kuchni cieszą się bardzo dużym uznaniem nie tylko ze względu na wszechstronność zastosowania ale również ze względu na cenne substancje zdrowotne zawarte w nich. Produkty takie jak soki, sałatki, kremy, czy barszcze świetnie obniżają ciśnienie krwi, wspomagają liczebność czerwonych ciałek a przy okazji odtruwają i odkwaszają organizm. Buraki są dobrym źródłem witaminy A, C i B1 oraz składników mineralnych: żelazo, wapń, potas, mangan, magnez, miedź, fluor, sód, molibden. Burak wyróżnia się, jako nieliczne warzywo, które posiada bardzo rzadkie mikroelementy, takie jak rubid oraz cez (zwiększają odporność i hamują rozwój raka). Odczyn zasadowy buraków dział bardzo korzystnie na nasz organizm. Spożywając je możemy odkwasić się, polecane jest to szczególnie osobą spożywającym duże ilości produktów kwasotwórczych (mięsa, ciast, słodyczy, alkoholu). Bardzo dobrze niwelują też problemy związane ze zgaga. Zawarte w burakach antocyjany pomagają w leczeniu grypy, anginy czy przeziębień. Uważać natomiast na buraki powinny osoby mające problemy z gospodarką węglowodanową, z powodu dużej ilości cukru zawartego w nich.
Buraki o ciemnym miąższu są bardzo cenione w kuchni.
Powinny cechować się cienką skórką, a w przekroju jednolitą barwę. Najsmaczniejsze są te, których średnica nie przekracza 8 cm. Młode buraki, wykorzystuje się z nich nie tylko korzeń ale i liście. Korzenie świetnie komponują się jako dodatek do przetworów, sałatek, marynat lub soków i zup, a nawet deserów, lodów i ciast. Z liści przeważnie przygotowuje się chłodniki czy boćwinkę, ale coraz częściej są składnikami sałatek i koktajli. Bardzo często buraki spożywamy w formie przetworzonej. W kuchni polskiej najbardziej popularnymi potrawami są barszcz czerwony, ćwikła z chrzanem lub z jabłkiem, zakwas buraczany, soki wyciskane, często łączone z jabłkiem, marchewką, ostatnio nawet z pomarańczą lub gruszką. Wyróżniamy kilka odmian tego warzywa: liściowy (botwina) i korzeniowy. Buraki korzeniowe dzielimy natomiast na: cukrowe (stanowiąca drugie na świecie – po trzcinie cukrowej źródło cukru – 24% produkcji światowej), pastewne (z których wytwarza się paszę dla zwierząt) oraz ćwikłowe. Burak ćwikłowy uprawia się do celów spożywczych- znajdziemy je w produktach mrożonych, w suszu, konserwach i naturalnych barwnikach.
Burak ze względu na swoją barwę ma zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. A najsmaczniejsze potrawy z buraka to: buraczki z jabłkami i świeżym tartym imbirem, cebulą, czosnkiem, cynamonem, balsamico lub zupa barszcz z buraków z włoszczyzną, ale też z jabłkiem, gruszką, czy śliwką w celu uzyskania pełni aromatów, risotto z buraczkami oraz z białą rybą gotowaną na parze, czy sałatka z kozim serem, mieszanką świeżych sałat, pestkami dyni, kroplą balsamico, zupy kremy z dodatkiem pomarańczy, pyszne chłodniki, soki i koktajle. Mimo tak wielu smacznych i sprawdzonych przepisów i poznanych wartościach odżywczych, zarówno w zdrowiu, jak i chorobie – nasz burak – wciąż nie wspina się na piedestał i jest zbyt mało doceniany i stosowany w codziennej diecie. A przecież znajduje się na liście dziesięciu najzdrowszych warzyw, obok brukselki, cebuli, czosnku, jarmużu, i fasolki szparagowej. Potrawy z buraków są zalecane w leczeniu anemii, przeziębień, grypy, w zapaleniu nerwów i wątroby, w schorzeniach układu krwionośnego, a także w procesie leczenia nowotworowego i po jego zakończeniu, zalecane w sportach i ciężkiej pracy fizycznej. Regularnie pity sok z buraków obniża ciśnienie tętnicze krwi. Warzywa te zawierają także związki podobne do estrogenów, a lekarze podkreślają, iż powinny być spożywane szczególnie w okresach spadku odporności, zespołu zmęczenia przewlekłego, regeneracji organizmu oraz wzmożonego wysiłku fizycznego lub psychicznego.
Buraki w kuchni to nie tylko barszcz czerwony…
…i nieśmiertelny dodatek do mielonego – buraczki zasmażane. Świetną potrawą jest zupa krem, z która pomoże zwalczyć zgagę i kwasy w żołądku. Ciekawym sposobem na przełamanie smaku jest podanie jej z dodatkiem jogurtu naturalnego lub sera koziego i… prażonymi migdałami. Jogurt i burak tworzą pyszny duet także w przypadku buraczanych placuszków, które przyrządza się podobnie jak placki ziemniaczane z tym, że z dodatkiem do startej masy czosnku zamiast cebuli i siekanej rukoli. Jako przystawka sprawdzą się tartinki z buraka z kozim serem, buraki zasmażane z pomarańczą, mus buraczano-selerowy i carpaccio z buraka. Ozdobą i dopełnieniem dania głównego może być puree z buraków i jabłek lub gęsty, czerwony buraczany sos, w którym przyrządzany będzie kurczak. I tak przyrządzone mięso podane na talerzu będzie miało ciekawą różową barwę i wspaniałe doznania organoleptyczne. Innowacyjnym połączeniem smaków jest także łosoś marynowany w burakach. A zdziwi się ten, kto nie wyobraża sobie buraczków, jako… deseru. Słodki smak warzywa sprawia, że i w tej formie się sprawdza – nawet przygotowana z buraków chałwa z dodatkiem wanilii i bakalii oraz tarta buraczana z kawałki karmelizowanej na słono gruszki. A zatem pamiętajmy, iż buraki to warzywa wyjątkowe, dzięki nim nasza dieta jest nie tylko ciekawsza, ale i znacznie bardziej korzystna dla zdrowia. To lekkostrawne warzywo doskonale poprawia apetyt i ułatwia trawienie.
Dzięki swym właściwościom buraki pomagają nam oczyszczać organizm ze szkodliwych toksyn. Efektem tego jest z kolei większa odporność na choroby nowotworowe, które często rozwijają się właśnie wskutek zanieczyszczenia organizmu. Są też cenione jako składnik diety osób znerwicowanych, żyjących w stresie, przewlekle przeziębionych oraz walczących z anemią czy chorobami wątroby. W kuchni zajmują ważne miejsce, gdyż coraz ciekawsze przepisy sprawiają, iż doskonale wzbogacają nasze menu. Dieta dzięki surówkom, sałatkom oraz sokom z buraków z pewnością przybierze bardziej atrakcyjne oblicze dla każdego z nas. Jakie propozycje mogą zadowolić nawet największych smakoszy? Buraki są przede wszystkim wspaniałym dodatkiem do surówek, soków, zup, deserów. Starte i połączone z jabłkami, będą z pewnością każdemu smakowały. Równie cenione są soki z burakami w roli głównej, już jedna szklanka soku dziennie może znacznie poprawić stan naszego zdrowia i zapewnić skuteczną ochronę przed licznymi chorobami. Znane i cenione są również te przepisy, dzięki którym powstaje barszcz kiszony z dodatkiem soku z cytryny. Taki posiłek ma wyjątkowo korzystny wpływ na zdrowie. Smaczne i zdrowe buraki są z pewnością wspaniałym dodatkiem do naszego menu. Zdrowa dieta staje się dzięki nim smaczniejsza i ciekawsza, a my możemy cieszyć się lepszą formą. Dla własnego zdrowia warto z nich korzystać możliwie jak najczęściej.