Przyzwyczajenia żywieniowe rozwijają się zwykle w ciągu pierwszych lat życia, wtedy to najważniejszym jest odpowiednie zbilansowanie posiłków i wykształcenie zdrowych nawyków, a można je wyrobić w dziecku – własnym przykładem. Naśladując nas, wyrobi ono w sobie pozytywne nastawienie do właściwych produktów żywnościowych. Podając dziecku różne, zdrowe i smaczne potrawy sprawimy, że będzie po takie same sięgało w życiu dorosłym. Należy jednak pamiętać, iż zapotrzebowanie energetyczne młodego organizmu jest różne na różnych etapach rozwojowych, a między 2. i 20. rokiem życia zmienia się nie do poznania. Zwiększa się masa i siła mięśni, kości się wydłużają, wzrost zwiększa się ponad trzykrotnie, a masa ciała nawet dziesięciokrotnie. Dlatego właśnie ilość pokarmu jaką potrzebuje nasze dziecko, aby zaspokoić potrzeby ustrojowe zależy głównie od jego wzrostu, wagi, płci, wieku, poziomu aktywności fizycznej, a także od jego temperamentu. Dziecko przebywa w szkole codziennie od 6 do 9 godzin, stanowi to dla młodego organizmu ogromny wysiłek, zarówno fizyczny, jak i umysłowy. Poza tym dziecko prowadzi bardzo aktywny i ruchliwy tryb życia, jest w okresie wzrostu i dojrzewania, a te wszystkie składniki przekładają się na zwiększone potrzeby energetyczne oraz budulcowe. Skąd dzieci mają czerpać energię na te wszystkie aktywności? Odpowiedź jest prosta – z pełnowartościowego i zdrowego śniadania!
Wakacje dobiegły końca, zabrzmiał już pierwszy dzwonek, a wraz z nim powróciły sprawdziany, klasówki, zadania domowe, zabawy podczas przerw i lekcje wychowania fizycznego. Dzieci w wieku szkolnym muszą przede wszystkim jadać regularnie i nie pomijać żadnego z posiłków. Najważniejszym z nich jest oczywiście śniadanie. Zapewnia ono organizmowi 25- 30% potrzebnej energii, dostarcza niezbędnych składników odżywczych, witamin i mikroelementów, a dzięki temu pozwala na szybsze przetwarzanie informacji i przyswajanie wiedzy. Zmniejsza także ryzyko podatności na stres, poprawia nastrój i koncentrację oraz pomaga utrzymać dobrą kondycję i stałą masę ciała.
Przez poranny pośpiech często o nim zapominamy! A może nie jesteśmy świadomi, jak ważny jest to posiłek, który dostarcza nam nie tylko energii, ale pozwala zachować zdrowie i dobre samopoczucie, ma wpływ na jakość wykonywanej przez nas pracy, nauki, wydolności ogólnoustrojowej. Z badań SGGW w Warszawie wynika, że Polacy zdają sobie sprawę ze znaczenia śniadania jako podstawowego i najważniejszego posiłku w ciągu dnia, ale nie jedzą go w ogóle lub spożywają niepełnowartościowo. Najczęstszą wymówką jest brak czasu na przygotowanie śniadania. Co dziesiąty Polak rezygnuje ze śniadania, na rzecz kilku dodatkowych minut snu, co piąty preferuje „przegryzienie czegoś po drodze”. Około 25% rodziców daje pieniądze dzieciom, aby zakupiły śniadanie w sklepiku szkolnym, 47% Polaków nie czuje potrzeby spożywania porannego posiłku, bowiem nie odczuwa głodu, 15% zadowala się wypiciem kawy.
A dla naszych uczniów bardzo ważnym posiłkiem powinno być również drugie śniadanie – daje ono siłę, energię, zapał do nauki i aktywności fizycznej . Dzieci, które nie jedzą drugich śniadań w szkole są drażliwe, nerwowe i mają problemy z koncentracją oraz gorzej panują nad swoimi emocjami i zachowaniem. Zbyt długi post wpływa niekorzystnie na ich dobre samopoczucie w ciągu dnia, sprawia że dzieci zaczynają skarżyć się na bóle brzucha i głowy, są osłabione, rozdrażnione i często odwodnione. Zdaniem lekarzy i żywieniowców, uczniowie, którzy rezygnują z drugiego śniadania, często rekompensują sobie jego brak podjadaniem w ciągu dnia, a najczęściej wybierają łatwo dostępne w szkolnym sklepiku niezdrowe, wysoko przetworzone przekąski takie, jak: chipsy, batoniki, kolorowe napoje gazowane. Skutkiem takiej diety jest nie tylko nadwaga, ale też niedobory ważnych dla zdrowia składników odżywczych i ryzyko rozwoju szeregu groźnych chorób. Żywieniowcy alarmują, iż brak II śniadania w tornistrze szkolnym jest podstawowym błędem rodziców. Dzieci zjadają w zamian tłuste i słodkie przekąski w szkole, które tylko podnoszą poziom cukru we krwi, przekładają się na zachowania agresywne, małą podzielność uwagi i ogólne rozkojarzenie. Rolą i zadaniem rodziców jest zadbanie o jakość II śniadania, jeśli dziecko je otrzyma i spożyje w szkole, nie będzie odczuwało potrzeby poszukiwania przysmaków w sklepikach szkolnych.
Co w takim razie musi pojawić się w jadłospisie uczniów, by dzieci mogły sprostać wszystkim obowiązkom? Na śniadaniowym talerzu powinny znaleźć się produkty mleczne, takie jak: twaróg, jogurty, kefiry, pieczywo pełnoziarniste posmarowane masłem, lub płatki zbożowe, orzechy, mleko lub jogurt naturalny. Nie może zabraknąć także warzyw i owoców. W roli drugiego śniadania doskonale sprawdzi się zdrowa kanapka, a jej składzie powinien znajdować się ser twarogowy lub wędlina oraz obowiązkowo warzywa: sałata, plasterki ogórka, rzodkiewki lub pomidora, kawałki papryki, zielenina. Kanapkę najlepiej przygotować z pełnoziarnistego pieczywa lub żytniego, graham, orkiszowego, wybieramy zatem takie wyroby piekarnicze, które zawierają w swoim składzie więcej witamin z grupy B, witaminę E oraz błonnik, minerały: żelazo, miedź, magnez, cynk, potas, fosfor, molibden. Pieczywo oczywiście należy posmarować świeżym masłem, gdyż jego dodatek jest niezbędny, aby organizm mógł przyswoić wszystkie witaminy zawarte w składnikach kanapki. Mając na uwadze zdrowie naszych dzieci, niezbędna jest natychmiastowa zmiana wizerunku sklepików i stołówek funkcjonujących w szkołach, bowiem to sposób odżywiania i dostępność produktów powinny zapobiegać pladze nadwagi i otyłości wśród Polskich dzieci. A nasze stołówki … nie zawsze przygotowują potrawy odpowiadające standardom żywieniowym wieku wczesnoszkolnego i szkolnego.
Na co zwracać uwagę przy przygotowaniu drugiego śniadania?
- Przygotowując kanapkę dla ucznia wybierajmy bogate w błonnik i składniki odżywcze pieczywo pełnoziarniste, żytnie, graham, z orkiszem lub amarantusem. Jest nie tylko zdrowsze, ale też daje dziecku więcej energii na cały dzień.
- Czytajmy etykiety – często chleby czy bułki, które wyglądają na pełnoziarniste, to tak naprawdę białe pieczywo z wysoko przetworzonego zboża, zabarwione karmelem, kupujmy pieczywo w „dobrych” piekarniach, które dbają o jakość swoich wyrobów.
- Pieczywo zawsze należy posmarować dobrym gatunkowo tłuszczem, świeżym masłem, ponieważ organizm człowieka sam go nie wytwarza. Powinniśmy jednak wybierać tłuszcze najlepszej jakości, aby umożliwić przyswajanie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, takich, jak: A, D, E, K.
- Unikajmy składników, które mają mocny zapach, jak:. sery pleśniowe, cebula, czosnek…
- Przygotowując kanapki dla dziecka starajmy się, aby były kolorowe, smaczne i z pomysłem.
- Nie powinno się dodawać sosów śmietanowych i majonezu do szkolnej kanapki, ze względu na wysoką kaloryczność.
- Nie dodajemy do kanapek parówek, boczku, tłustych wędlin…